TIST Kenya Newsletter - February 2008

Newsletter PDF (Large File!)
Newsletter Content

v Taking Care of Trees – Our Responsibility, Says Giantune Aaki Best Small Group. v Kibaranyaki Small Group: Counting on our Achivements so far. v New Kirimaara Field Office: Taking the First Step with Confidence. v Kithoka TIST Small Groups: Working Together to Fight HIV/Aids Peril. MAZINGIRA BORA An Environmental, Sustainable

 Development and Community Forestry Program. 

The International Small Group and Tree Planting Program (TIST) NOT FOR SALE. www.tist.org ENGLISH VERSION www.tist.org P.O Box 1508 Nanyuki, Kenya Tel: 0724 - 255 369 Members of Kinyaritha Field Office during one of their meetings. v Wiyumiririe TSE: Making Good Strides. v Umoja A Mworoga TSE: Growing Strong. v TIST Program moves to Nyahururu v TIST program now in Laikipia west! v Proposed: TIST Kenya Bank Account and M-Pesa Program. February-March 2008 Edition Newsletter ENGLISH VERSION 2 We, Giantune Aaki Best Small Group, are among the hundreds of Small Groups who have joined the TIST Program. Since joining this program, we have benefited from the trainings offered, and as a result made significant achievements in growth of our Small Group. For instance, our members have tripled their tree planting effort. This has resulted in an almost 300 % increase in number of trees in our farms. From the trainings, and through exchanging and sharing of best practices in node trainings, we have learnt new and better ideas in nursery establishment and management, tree planting and management. Initially, we didn’t consider that trees require care like any other crop. We used to leave them

 untendered, and this often resulted in many of our seedlings dying early. The new best practices that we have learnt in TIST have taught us the importance of proper tending of tress from the time they are transplanted till they are mature. This includes appropriate spacing – which depends with a tree species, but should be no less than 2 meters for all species. Weeding and pruning is also part of taking care of the trees and regular inspection to check whether pests or other diseases have attacked them. Besides tree planting, our Small Groups is involved in dairy goat keeping, fish rearing, and practicing Conservation Farming. Conservation Farming is a different farming

 technique that has allowed us to get larger yields from small pieces of land. We hold our meeting every week and we do practice rotational and servant leadership. This has enabled us to instill sense of ownership to every member of our Small Group and most importantly harnessing and improving our leadership qualities as well as making our Small Group strong. A Tree nursery. Kibaranyaki TIST Small Group joined TIST program in the year 2005. We are under Wendo office. We have 3 tree nurseries. We have managed to plant trees in public ground and schools. We have planted trees in Kibaranyaki Forest. We have a total of 5,573 trees of different species. We have recruited more than 20 Small Groups in our area. All our members practice Conservation Farming. We have higher yields this season as a result of Conservation Farming. Others members of the Small Groups are now practicing Conservation Farming after witnessing high yields from our fields. We do sensitize communities about peril of HIV/Aids through traditional folk dances and also perform the same to promote tree planting. We are working hard in recruiting

 more Small Groups to join TIST program. Taking Care of Trees – Our Responsibility, Says Giantune Aaki Best Small Group. Kibaranyaki Small Group: Counting on our Achievements so far. ENGLISH VERSION 3 We are most grateful to Chugu Field Office for having mentored us. Indeed, Chugu is our ‘mother’. We are also thankful that TIST Kenya management have supported and entrusted us with an office. We will reciprocate this by serving Small Groups in our area effectively and efficiently. We have started with 3 trainers and 6 Quantifiers. Our service is mainly in Meru South district. We have more than 200 Small Groups already registered so far. Our trainers are working hard to see that more groups are registered. On the other hand, our Quantifiers are working in tandem to see more groups have their trees counted. The program has been received well by the communities in areas we serve. We are optimistic and confident that at the end of this year, we will have more than 500 Small Groups trained and registered. TIST program has offered multiple benefits to our Small Groups. One benefit is that Small Groups receives incentives for each tree they plant and keep alive. Also, a group like Ntua Small Group, who are bee keepers, have seen higher production of honey as a result of increased availability of nectar produced by more trees they have planted since joining the program. Gradual changes of improved climate have begun to occur as more farmers join TIST and plant more trees. Our catchments areas as well as streams, which had begun to

 diminish, are now rejuvenated. Despite the fact majority of our members have small pieces of land, they have adopted ways of ensuring that they meet the requirement of a minimum 1,000 trees every year and 5,000 trees after 5 years. They have also incorporated fruit trees such as avocados, oranges, lemons, avocados, macadamia which do well when intercropped with other food crops. This has enabled them to increase their production hence more income. A number of them are also practicing conservation farming. Our trainers now request to be trained on development of energy efficient jikos. This will help them train more farmers and thus reduce strain on wood fuel hence conservation of trees for long – term benefits. TIST Small Groups under new Kirimara Field Office. New Kirimaara Field Office: Taking the first step with confidence. By Purity Nkatha. Aids oh Aids A mention of you, scare me stiff Out of darkness, you have swept mankind From north to south, from east to west Aids, Oh Aids do you have mercy Our parent, you have spared not Our sister, brothers, you have destroyed Kithoka TIST Small Groups: Working together to fight HIV/Aids peril. Children are left orphan, yet you seem undeterred Men are left widowers, women are widows Aids, Oh Aids do you have mercy We must stand together, to conquer Aids, Our hope is

 faithfulness Our hope is abstain Our hope is caring, loving orphan, widows and widowers Aids, Oh Aids do you have mercy ENGLISH VERSION 4 Wiyumiririe TSE: Making good strides. In an effort to spread benefits to distant areas and where TIST program has not been in existence, we have been offered an opportunity to serve Wiyumiririre and its adjacent areas through a newly established initiative within TIST program – TIST Social Entrepreneur (TSE). Jinnaris Wagachoya leads our TSE team in this area. The other partners are Mary Wambui Wamuya and Susan Wanjira Mwariri. We have been received well in this area. We are grateful to Ms. Wanjugu Mugo, the local SubChief for her great help. Through her support we have been able mobilize, train and recruit Small Groups. For more details, you may contact Jinnaris on mobile phone number 0724- 365431 or Ms. Wanjugu Mugo, the area Sub-chief. Umoja A Mworoga TSE: Growing strong. We, Umoja Mworogo A Best Small Group, are grateful to TIST program for having considered us among others to implement the newly introduced TIST Social Entrepreneurs (TSE). In this new initiative, we are expected to satisfy certain requirements among them introducing TIST program in new areas. We have selected and focused our activities in Imenti North and Tigania West constituencies. We have established clusters in Mutuuma, Thau, Lairang’i, Mitunduu, Mumuu and Kianjai. The lead persons in our TSE are Jennifer Kithure, Agnes Kithinji and Geoffrey Muriuki. For more details, you may contact Jennifer on her mobile phone number 0726- 319539. TIST Program moves to Nyahururu The TSE team of Nyahururu has all along been busy holding meetings with farmers and sensitizing them on TIST program. The

 farmers have been enthusiastic to join the program. For the last 4 months, over 150 Small Groups have been registered. These groups have already been trained on Conservation Farming, Nursery Management, TIST program introduction and Best Parctices. Conservation farming has resonated well with the members who largely maize crop farmers. This is expected to double their yields coming season At the moment the TSE team with the help of small groups is establishing nodes in areas of Salama,Pesi, Uruku Pesi,Mairo inya and Raichiri Podo area. The team leaders are Alphaxard Kimani, Susan Wanjiru, and Peter Mbuthia Mithiru. We are in a process of recruiting more trainers and quantifiers. You may contact us via Peter – 0722-896086, Wanjiru - 0711601421 or Kimani 0722-0722-477321 Jinnaris, Wiyumiririe TSE leader signing the TSE contract. Jennifer, Umoja A TSE leader signing the TSE contract. Kimani, Nyahururu TSE leader signing the TSE contract.. ENGLISH VERSION 5 TIST program now in Laikipia west TIST program started in October 2007 on a pilot basis upon expansion from Mt.Kenya Region

 through the new established approach of TSE. The TSE team leader, Joshuah Irungu and the two partners: Mary Gichuru and Anthony Mungai dedicated much of their time in creating awareness in the target areas. The publicity to create awareness was done through churches, schools, chiefs’ offices and posters at strategic points. The community was sensitized through public Barazas in different focal areas; namely Mastoo, Nyakinyua, Tandare, Njorua, Kwanjebi, Mithuri, and Karaba. After sensitization in a number of meetings with the community, 5 clusters were established upon formation and registration of Small Groups in the provided TIST SG registration form. The qualified clusters are Tandare, Njorua, Mithuri, Karaba and Kwejebi, though the demand is high and potential for more clusters is assured; so far 204Small Groups have been registered and are currently being entered in the palm. Towards our achievement is a number of contributing factors and among them are; 1. Imposing of the ban to have entry to forest for wood harvest. 2. Tree planting as an alternative source of income through GHG business besides all other benefits. 3. Depletion of shrubs and woodlands as results of opening virgin lands for cultivation. 4.

 Community sensitization on tree planting by prior programs like SARDEP and existing ones such as tree is life and SEEDS. 5. Large chunks of land unsuitable for cultivation. Out of the 5 established clusters, 3 clusters have already identified 10 trainers and 4 quantifiers. Training on Nursery establishment, land preparation for conservation farming and general introduction of TIST program have been conducted for the 3 clusters. To many of the women who have joined the Small Groups, the driving force has been the expected training on energy saving jikos and conservation farming. Currently the team is training the identified 10 trainers and 4 quantifiers in each cluster on TIST program, nursery establishment and land preparation for conservation farming. Monthly meetings per each cluster are going on and recruitment and registration of the SG is at a high peak. TIST Kenya Bank Account and M-Pesa Program. TIST Kenya is in process of implementing a new system of paying the Small Group. As majority of our participants are aware, it is now easier to send money from one person to another through the use of M- Pesa. We believe majority of our members have heard of this money transfer system. However, we need to hear the view of all our participants. At the same time, we require your cooperation to make this new system a success. The purpose of the new TIST KE Bank Account and M-Pesa Program is to provide better payment service to the Small Groups and also to reduce the costs of the payment service to the TIST Program. Joshuah, Laikipia West TSE leader signing the TSE contract. Small Groups members will be receiving their money through M-Pesa agents. ENGLISH

 VERSION 6 The benefits to the Small Groups should be: · Knowing how much money they have in their account at all times; · Being able to receive cash from their account at whatever times and locations are convenient to the Group; * Receiving interest on the fund balance that they leave in their TIST Bank Account; * Having an auditable funds transfer system that is transparent to all; * Being able to see within days the difference that planting more trees has after a new Quantification; * Being able to notify the TIST Kenya Team of any mistakes. How will this operate? 1. Each TIST Small Group will automatically have a “TIST Bank Account” from the time they are first Quantified, prove that they have signed the GhG contract, and are in good standing. Please note this TIST bank Account is not an account in a local banking institution. It means TIST will have it’s own ‘bank’ where it will deposit money earned by Small Groups members from the trees they plant, keep alive and are counted by our Quantifiers. 2. After the first Quantification the TIST database will calculate the money owed to a Small Group. This will include the calculation of when they started the nursery that has led to having trees planted out for over 6 months. 3. Following the calculation the database will deposit the Small Group funds into their own “TIST Bank Account” and will notify them by SMS of the initial deposit. 4. Each month following the initial deposit, the average balance of the funds in that Small Group’s TIST Bank Account will earn a simple interest rate of 7% per annum which will be deposited to their account on a monthly basis. 5. The Small Group will have the ability to find out the balance in the TIST Bank Account through a SMS message by following the ‘Balance Inquiry’ instructions provided to them. 6. The Small Group will have the ability through an SMS message to request all or a part of their balance to be paid to them through the Safaricom M-Pesa system. 7. When the database receives the SMS message (and proper

 security codes), it will trigger a transfer from the TIST M-Pesa Agent account to the Small Group account and will reduce the Small Group TIST Bank Account balance by the same amount. 8. M-Pesa will then provide the Small Group with an SMS notification of the deposit of the funds to their account. 9. The Small Group member who is registered as the M-Pesa member will be able to transfer funds or minutes to other phones, or to get cash from a M-Pesa agent. As mentioned above, for this system to work effectively, all members must cooperate. We need to give and share more ideas with Small Group members during nodes meetings starting next month. We appeal for your attendance in Node Meetings so that we may get your views and also explain more deeper how it is going to work. TIST Kenya invites Small Groups members to prepare and submit their articles for publishing in this Newsletter. Such articles should feature activities carried out by your Small Group, Achievements, Success, Challenges and opportunities. We would like to hear from you the benefits you have achieved since joining TIST and areas that you would like us improve. To reach us, you can contact Joshua - 0724 - 255369, Martin -0722-

846501. Email address joshuahirungu@tist.org, martinweru@tist.org. You may also contact our Field Offices Staffs in Narumoro, Lamulia, Ntugi, Kinyaritha, Chugu, Wendo and Kirimara. We will be at your service. Thank you. Embrace peace, save Kenya. TIST Quantifiers: After quantification, Small Groups automatically get their Bank account from TIST database. v Kumenyeera miti-Niyo ngugi yetu, niu gakundi kaniini ka Aaki gakuga. v Gakundi kaniini ka kibaranyaki –uria tumbite kuthithia mwanka nandi. v Ubici injeru ya kirimaara: Gutagaaria ria mbere tuciitikitie. v Tukundi tuniini twa kithoka;Kurita ngugi turiamwe nikenda tukarwa na HIV/AIDS. MAZINGIRA BORA An Environmental, Sustainable Development and Community Forestry Program. The International Small Group and Tree Planting Program (TIST) NOT FOR SALE. www.tist.org KIMERU VERSION www.tist.org P.O Box 1508 Nanyuki, Kenya Tel: 0724 - 255 369 Amemba a wabichi ya Kinyaritha. v Wiyumiririe TSE; Kujukia matagaria jemega. v Umoja A mworoga TSE:Gukura turi na inya v TIST itite mwanka Nyahururu v TIST nandi iri Laikipia West. v Proposed: Account ya Bank ya TIST Kenya na M-Pesa. February-March 2008 Edition Newsletter KIMERU VERSION 2 Kumenyeera Miti:niya ngugi yetu ,niu gakundi kaniini ka Aaki gakuga. Batwi gakundi kaniini gakega ka Aaki, turi bamwe ba tukundi tuniini Magana baria tutonyete TIST. Itwonete baita inene kuuma riria twatonyere TIST kumania na moritani jaria turitanagwa na twomba gukura mono. Kwa mung’uanano, itumbite kwaanda miti mainda jathatu, na niumbite kwongeera miti miundene ywetu na nkuruki ya 300%. Itumbite kugaanaga mantu jaria mega ja kuthithia kumania na uritani buria turitanagwa. Ituthomete njira injeru ya kuthithia nursery ya miti na kumenyeera miti twaanda. Mberene tutaiji kethira miti niendaga umenyeeri ta imera bingi. Twamitigaga ouu mwanka imwe ikoma. Njira imwe iria turitani ni TIST niyakumenyeera miti kuuma waanda mwanka riria jukagwata inya. Njira iji ni ta ya kwaanda miti itikwianiritie mono ithirwe itigeene na 2m kana nkuruki. Kurimira na guchaa ni njira ingi ya kumimenyeera na kumitwikagiiria kagita na kagiita itikeje kurigwa ni tunyomoo. Amwe na waandi bwa miti, gakundi getu ikambiritie uriithi bwa mburi, makuyu amwe na urimi bubwega (CF) buria butumite twomba guketha

 maketha jamaingi kumania na tumiunda twetu tuniini. Twithagirwa turi na mucemanio jwetu rimwe kiumia na oo mucemanio jwithagirwa juri na utongeria bwa kithiuruko na bwa kwinyiiyia. Buu ibutumaga oo mumemba ethirwa ari na kaanya gutongeria na nkuruki tukomba kugia utongeria na gakundi geetu gakomba kugia inya. Gakundi kaniini ka Kibaranyaki: Uria tumbite kuthithia mwanka nandi. Gakundi kaniini ka Kibaranyaki gatonyere ndene ya TIST mwakene jwa 2005. Turi ubicine ya wendo. Turi na nursery ithatu (3) na itumbite kwaanda miti kienine kia mwingi na ndene ya schools na mwitune jwa Kibaranyaki. Turi na miti igukinya 5,573. Itumbite guchwa tukundi tungi tuniini 20 gwetu. Amemba betu bonthe barimaga urimi bubwega buria butwonagira maketha jamaingi. Amemba babaingi ba ikundi biu bingi ibambiritie urimi buu bubwega kumania na uria bakujirite. Itumbaga kuritana antu mantu ja HIV/AIDS amwe na waandi bwa miti kumania na ndwimbo cia gitene iria twinaga. Itukurita ngugi turi amwe kenda tumba gucwa ikundi bingi bibingi. Ubici injeru ya kirimaara : Gutagaaria itagaria ria mbere tuciitikitie. Itugucokia nkatho kiri ubici ya Chugu niuntu bwa gutugwatira. Nama ubici ya Chugu niyo “Maami” wetu. Kinya itugucokeria ubici inene ya TIST Kenya nkatho niuntu bwa gutugwata mbaru na gwitikiria turugura

 ubici yetu. Tukomba kumenyeera ubici iji kenda tumba kuritira tukundi tuniini ngugi bwega na njira iria yagirite. Itumbite kwambiria na aritani 3 na Atari ba miti 6. Tukethirwa tukiritaga ngugi ruterene rwa Meru South District. Turi na tukundi tuniini nkuruki ya 200 biria biciandikithitie na aritani betu ibakurita ngugi, bagwatanirite kenda bomba kwandikithia ikundi nkuruki. Ruteere ruu rungi, atari miti nabo ibagwikira wiru nkuruki kenda bona tukundi tutwingi itutariri miti. Murandi juu jwa TIST ijwajukirue na njira na iguru mono naja tukuritiira ngugi na turi na witikio mwaka juju jukithira tukethirwa twandikithitie ikundi nkuruki ya 500 na turitani bwega. TIST nitumite twona baita mainda jathatu. Baita ya mbere niuntu bwa tubecha turia twejagwa niuntu bwa kwandi miti na kumimenyeera. Ta Nathari ya miti. KIMERU VERSION 3 gakundi kaniini ga Ntua karia karithagia njuki, ikombite guketha naichu inyingi iria yuumenie na mauga jaria jaumite kiri miti iria baandite kuma bagutonya kiri TIST. Kugaruka kwa riera ikumbite kwonekana kuuma ikundi bigutonya kiri TIST na baanda miti. Ithima biria biari bikwambiria kugwa nandi ibiambiritie gucokeera. Amwe na kwithirwa tumiunda twetu ituniini itumbite gucwaa njira ya kumba kwaanda miti1000 oo mwaka, kenda tumba kwithirwa turi na miti 5000 nyuma ya miaka itano, uria gukwendekana. Ibambiritie kwaanda miti ya matunda ta avocado, machungwa, mirimu, maembe amwe na macadamia iria itithukagia imera bietu biaunganua. Iji nitumite maketha jao jongereka na bona mbeca inyingi. Bamwe bao ibombite kwambiria urimi bubwega (CF). Aritani betu nandi ibakuria baritanwe uritani bwa gwaka mariko jaria jatumagira nku inkai. Buu bugatuma aritani bau bomba kuritana arimi babaingi kenda bomba kunyiiyia utumiri bwa nku kenda miti yumba gukara miaka imingi na bomba kwithirwa bari na faida ya kagita gakaraaja. Tukundi tuniini twa Kithoka: Kurita ngugi turi anwe nikenda tukarwa na HIV/ AIDS Mwandiki – Purity Nkatha Mukingo wui mukingo Riria uragwetwa makaga mono Niuntu bwa muundu ukwegera antu bonthe Kuuma ruguru mwanka gaiti, urio mwanka umotho Mukingo wui mukingo, uri na kiao? Aciari betu utabatigithia Arocia, atanocia

 ukubenyangia Aana batigwa bari nkia na utikwonania ukigaruka Akuru na ekuru batigwa bari ntigwa Mukingo wui mukingo, uri na kiao? No mwanka tumenye twinthe, kurwa na mukingo Wirigiiro bwetu ni witikio Wirigiro bwetu ni gutiga buru Wirigiro bwetu ni kumenyera twana twa ntigwa, akuru na eekuru Mukingo wui mukingo, uri na kiao? Wiyumiririe TSE: Kujukia matagaria jamega Kenda tumba gukinyia TIST guntu gukweru, itweegi kanya ka kuritira ngugi Wiyumiririe na area iria ithiurukite na njira ya TIST Social Entrepreneur (TSE) Jinnaris Wagachoya niwe utongeretie TSE ruteere ruru. Bau bangi ni Mary Wamuya na Susan Wanjira Mwarari. Itwagwatirwe ugeni bwega guntu guku. Itugucokia nkatho mono kiri M/S Wanjugu Mugo, muniini wa Chief wa kuu niuntu bwa utethio buria atutethetie nabu. Niuntu bwa gutugwata mbaru, itumbite kuthurania antu, kubaritana na kwona ikundi bibingi. Ukenda kumenya nkuruki, ringira Jinnaris na thimu namba: 0724-365431 kana munini wa Chief M/S Mugo. Umoja A Mworoga TSE:Gukura turi na inya Batwi turi Gakundi kaniini gakega ka Umoja A Mworoga, ituguchokia nkatho mono kiri TIST niuntu bwa gututhuura turi bamwe ba kwambiria TIST Social Entrepreurs (TSE). Niuntu buu itubwirite kujuria mantu jamwe jaria jakendekana kenda tukomba gwikia TIST Amemba a tukundi tunini kuuma wabici ya Kirimaara Mutongoria wa TSE Wiyumiririe, Jinnaris, agikira kirore uiguano wa uruti wa wira. KIMERU VERSION 4 guntu gukweru. Ituthurite na twerekeria mathuganio jetu Imenti North na Tigania West. Itumbite kuthithia clusters Mutuuma, Thau, Lailang’i, Mituntu, Mumuu na Kianjai. Antu baria batongeretie ni Jenniffer Kithure, Agnes Kithinji na Geoffrey Muriuki. Ukenda kumenya nkuruki ringira Jenniffer na thimu namba 0726-

319539. TIST itite mwanka Nyahururu TSE team ya Nyahururu nitite na mbere gwika micemanio na arimi ikibamenyithagia mantu ja TIST. Arimi ibonanitie wiru bwa kumenya mantu ja TIST. Mieri ina(4) iria ikurukite, nkuruki ya ikundi 150 ibiumbite guciandikithia. Ikundi bibi ibiumbite kuewa uritani bwa urimi bubwega (CF) kumenyeera nursery, kubamenyithia mantu ja TIST amwe na mantu jaria mega ja kuthithagia. Urimi bubwega ibwajukirue na njira ya iguru mono ni arimi tontu baria baingi ni arimi ba mpempe. Bari na witikio ati bakoona maketha jamaingi ngaine iji ijite. Mwanka nandi, team ya TSE itetheretue ni tukundi tuniini niumbite kuthuganiria aria bageekaga micemanio iminene ta Salama, Pesi Uruku Pesa, Mairo inya na Leshau Podo. Baria batongererie ni Alphaxand Kimani, Susan Wanjiru na Peter Mbuthia Mithiru.Turi njirene ya gucwa aritani na atari ba miti. No utugwatithanie na namba iji: Peter 0722- 477321, Wanjiru 0711-601421 kana Kimani 0722- 477321. TIST nandi iri Laikipia West October 2007 TIST niyambiririe njira injeru ya kuumaria murandi oome ya Mt.Kenya Region na njira ya TSE. Uria utongeretie rutere ruru Joshua Irungu atetheretue ni bangi bairi Mary Gichuru na Anthony Mungai abaejanite thaa ciao inyingi kenda bomba gukinyia TIST kuria bategete. Njira ya kumenyithia antu ni kumania na makanisa, schools, micemanion ya Chief na kwamba makaratasi guntu mwanya mwanya. Mwingi ijwombire gukinyirwa kumania na micemanio guntune guku, Mastoo, Nyakinyua, Tandare, Njorua, Kwanjebi, Mithuri na Karaba. Ntumiri igukinyira antu kumania na micemanio, clusters iciombire kuthithua na ciandikithua formune ya ikundi. Clusters iria ithithitue ni Tandare, Njorua,Mithuri,Karabe na Kwejebi. Antu ibakwenda mono. Mwanka nandi ikundi 204 ibiumbite guciandikithia na nandi no igutonyithua ndene ya Palm. Mantu jamaingi ta jaja ijombite gututetheria mono. 1) Kwingwa kwa mwitu na kurigiria kurika miti 2) Kwaanda miti kenda wona mbeca kumania na biashara ya GHG iri baita nkuruki. 3) Gutuguta kithaka,iri njira imwe ya kutheria miunda iria ititumagirwa niuntu bwa kurima. 4) Antu kwibangania niuntu bwa mirandi ta SARDEP na iria irio ta muti ni mwoyo na SEEDS. 5) Miunda iminene iria itikubwira urimi. Kuuma cluster 5 iria ithithitue cluster 3 iciumbite kwithirwa iri na aritani 10 na atari ba miti 4. Uritani bwa kuthithia nursery, kuthuranira munda niuntu bwa urimi bubwega na kumenyithania mantu ja TIST ijombite kuthithika kiri clusters 3. Mutongoria wa TSE Umoja A, Jennifer agikira kirore uiguano wa uruti wa wira. Mutongoria wa TSENyahururu, Kimani, agikira kirore uiguano wa uruti wa wira. KIMERU VERSION 5 Kiri

 eekuru, baria batonyete kiri TIST I bari na ubatu bwa kuritanwa njira ya gwaka riiko riria ritumagira nku inkai na urimi bubwega. Mwanka team nikuritana aritani bari 10 na atari ba miti 4 kuuma oo cluster, njira ya kuthithia nursery na kuthuranira munda niuntu bwa urimi bubwega. Micemanio ya mweri oo cluster nigwita na mbere na gucwa ikundi na kubiandikithia ibigwita na mbere na njira ya iguru mono. Account ya Bank ya TIST Kenya na Program ya M-Pesa TIST Kenya nikuthuranira njira injeru ya kuriaga tukundi tuniini. Antu babaingi ibakumenya nandi ibubuthu gutuma mbeca kuma kiri muntu mwanka ungi na M-Pesa. Ndina ma amemba babaingi betu baraigua njira iji ya gutuma mbeca. Amwe na buu, twenda kwigua nathuganio jenu. Angi itukwenda ngwataniro kenda njira iji yumbikika . Yerekeria riri rieru ria bank ya TIST Kenya na M-Pesa niria kuriaga mbeca na njira injega amwe na kunyiia ngarama ya murandi jwa TIST. Baita cia tukundi tuniini ikethirwa iri: l Kumenya mbeca iria iri accountine yaku igita rionthe. l Kumba kuritaga mbeca kuma accountine thaa cionthe na guntu kunthe aria gikundi gikwona kwagirite. l Gikundi kwona baita mbeca ciakara accountine. l Kumba kwona nyuma ya ntuku inkai ati waandi bwa miti imingi buri na baita nyuma ya gutarirwa miti. l Kenda umba kwira TIST Kenya makosa wajona. Mutongoria wa TSE Laikipia West, Joshuah, agikira kirore uiguano wa uruti wa wira. Iji ikarita ngugi atia? 1) Oo Gakundi kaniini ka TIST gakethira kari na “TIST Bank Account” kuuma batarirwa miti riambere, na barikithia abacainite GHG contract na ibairinganirite. Itu menya ati TIST Bank Account ti account ndene ya bank iji cietu. Uu ikwonania TIST ikethirwa iri na “bank” yayo aria bakomba gwikaga mbeca iria ikethirwa ciumenie na amemba ba ikundi kumania na miti iria baandite na bamimenyera na iri mwoyo na nitari ni atari. 2) Miti yatarwa riambere, TIST database igatara yongwa mbeca iria iri cia gikundi. Mbeca iji ikethirwa itari kuuma riria bambiririe nursery iria ibombithitie kwithirwa bari na miti yaandi yakara mieri 6. 3) Kuthingatana na urati buu, database igekira mbeca cia gikundi ndene ya “Account ya TIST” na ikera gikundi kiu kumania na SMS mbeca cia kwambiria. 4) O mweri

 kumania na deposit ya mbere, gikundi gikoona mpongeri iniini ya 7% oo mwaka, iria igekirwa kiri account ya TIST Bank ya gikundi o mweri. 5) Gikundi gikomba kwona mbeca ciao iria iri kiri account ya Bank ya TIST na njira ya SMS uthingatite mutaratara juria ukaegwa woria “Balance inquiry” 6) Gikundi kiomba kurita mbeca inkai kana cionthe kumania na njira ya M-Pesa. 7) Riria Data Base ikona SMS kuuma kiri gikundi (na namba ya siri) ikomba kurita mbeca kuma kiri account ya TIST M-Pesa account na gwikira kiri account ya gikundi na kunyiia mbeca iria ikethirwa itigeere kiri account ya TIST ya gikundi kiu na mbeca iu. 8) M-Pesa ikaa gikundi notice na njira ya SMS ya mbeca iria ikethirwa itigeere kiri account yao. 9) Mumemba wa gikundi uria uciandikithitie ari mumemba wa M-Pesa oomba gutuma mbeca igita rionthe thimune ingi kana kurita mbeca kuma kiri M-Pesa. Ta uria tugwetere, kenda njira iji irita ngugi bwega, no mwanka twinthe tugwatanire. Itukwendeka tumba kugaanaga idea cietu na amemba ba tukundi tuniini riria turi biuthuranone biria inene (nodes) kwambiria mweri juu jwijite. Itukuburomba bwijage micemanione iji kenda bumba kwejana merekeria jenu na bumba kwiritana nkuruki na kindene njira iji. Ikundi iririhagwo kugerera M-Pesa. KIMERU VERSION 6 v Kumenyerera miti – ni uigiririki witu, niguo gikundi kinini kia Giantumene gikuga. v Gikundi kinini gia Kibaranyaki: Maria tugunikite namo gukinyiri hau turi. v Wabichi njeru ya Kirimaara: Kuoya ikinya ria mbere na umiriru v Gikundi kinini gia Kithoka: Kunyitanira nigetha turue na murimu wa mukingo. MAZINGIRA BORA An Environmental, Sustainable Development and Community Forestry Program. The International Small Group and Tree Planting Program ( TIST) NOT FOR SALE. www.tist.org KIKUYU VERSION www.tist.org P.O Box 1508 Nanyuki, Kenya Tel: 0724 - 255 369 v Wiyumiririe TSE: Kuoya ikinya riega. v Umoja A Mworoga TSE: Kugia na hinya makiria. v TIST gutherema nginya Nyahururu v TIST gutherema nginya Laikipia ya ithuiro! v Maria mendekithitio ni; Account ya bengi na M-Pesa. Amemba a tukundi tunini mari mucemanio wa Node. Ngatheti ya mweri wa February-March 2008 KIKUYU VERSION 2 Kumenyerera miti – ni uigiririki witu, niguo gikundi kinini gia Giantumene gikuga. IthuiGiantune Aaki tu amwe a ikundi nini iria cinyitani-ire na TIST Kuma riira twaingirire TIST nituteithikite kumana na urutani uria turutitwo, nanitwonete mawega maingi orohamwe na ikundi citu igakura wega. Ta ngerekano, andu a ikundi aitu nimatheremetie uhandi wao wa miti. Kumana na wirutiri uyu nitwonete wongerereku na makiria ma miti 300% migundaini itu. Kumana na uthomithania, orohamwe na

 kugayana maugi kuhitukira node. Nituthomete maundu maingi meru na mega kuri uhaririria wa tuta orohamwe na uhandi na umenyereri wa miti. Mbereini, tutionaga ta miti yendaga umenyereri ta mimera iria ingi. Tutiatindanagira nayo na kogwo miti miingi niyomaga. Kumana na githomo kiria twonete kumana na TIST nitumenyete kumenyerera miti kuma twathamia nginya ikaneneha. Utaganu wa uria uringanaga na mithemba ya miti, na nonginya ukorwo uri makiria ma mita igiri hari mithemba yothe. Kurimira orohamwe na gucheha nimamwe ma maundu maria wagiriire gwikirira makiria hari umenyereri wa miti niundu wa kugiriria mirimu orohamwe na tutambi. Orohamwe na kuhanda miti, ikundi citu nini nicigaga mburi cia iria, kurera thamaki, orohamwe na urimi mwega. Urimi uyu mwega niutuhotithitie kugia na machiaro makiria kuma tumigundaini tunini. Hari oro wiki nitukoragwo na muchemanio nanitwikagirira makiria utongoria wa guthiururukana.gwika uu nigutumite twone ikundi ici iri citu na makiria tugatheremia uttongoia witu hamwe na kwagiria ikundi citu makiria. Gikundi kinini gia Kibaranyaki: Maria tugunikite namo gukinyiri hau turi. Gikundi kinini gia Kibaranyaki kianyitanii-ire na TIST

 mwakaini wa 2005. turi ri\ungu rwa wabichi ya wendo na turi na tuta ithatu cia miti. Nituhotete kuhand amiti iharoini cia muingi orohamwe na machukuru. Nituhandite mini githakaini gia Kibaranyaki na turi na makiria ma miti 5,573 . Nituhotete guthomithia makiria ma ikundi nini 20 gichigoini gitu na anmemba aya othe nimahuthagira urimi mwega na kimera giki nituragiire na machiaro maingi niundu wa urimi uyu mwega. Amemba angi a ikundi nini nimambitie urimi uyu thutha wa kwionera machiaro mega maria twonete. Nitu thomithagia andu iguru ria mukingo kuhitukira nyimbo orokahinda kau tugitheremagia uhandi wa miti. Nitwirutaniirie makiria kwona ati nitwathomithia ikundi makiria. Wabichi njeru ya Kirimaara: Kuoya ikinya ria mbere na umiriru Nitukenete muno niundu wa wabichi ya chugu niundu wa gututongoria. Kwaria ma, Chugu ni “maitu” noturachokia ngatho niundu wa TIST gutuhe wabichi. Naithui nitukwonania gikeno gitu na njira ya gutungata ikundi nini na wendi muingi. Twanjitie na arutani 3 na Atari 6. utungata witu urimakiria gichigo kia Meru ya muhuro Turina makiria ma ikundi nini 200 iria ciandikithitio gukinyiria hau turi. Arutani aitu nimeruti-ire makiria kwona ati nitwagia naikundi makiria. Atariaitu a miti nao nimeruti-ire makiria kwona ati ikundi nyingi niciatarirwo miti. Andu a icigo ici ni mamukirite TIST na wendi muingi. Turi na mwihoko munene ati gugikinya muthia wa mwaka nitugakorwo na makiria ma ikundi 500 ciandikithitio. TIST iri na maouguni mithemba miingi kuri ikundi citu nini. Maoguni maya niati ikundi nini Nathari ya miti. KIKUYU VERSION 3 nicirihagwo oro muti uria wothe maramenyerera. Ikundi nini ta Ntua nimonete machiaro makiria kumana na uki uria mendagia tundu mahua nimaingihite kumana na miti iria mahandite kuhitukira mubango uyu wa TIST. Riera niriambitie kwagira kumana na uhandi uyu wa miti. Njui iri ciambitie kuniara niciambitie guchoka kahora oro kahora. Onakorwo andu aingi a ikundi citu mari tumigunda tunini, nimacharitie njira cia kwona ati ni makinyia makiria ma miti 1000 oro mwaka na makiria ma miti 5000 thutha wamiaka itano. No marahanda miti ya Makorobia, machungwa, ndimu orohamwe na ngandania iria yagagira muno riria yahandanirio hawe na irio ciamithemba ingi. Gwika uu nigutumite machiaro mao mongerereke na orohamwe na mihuko yao ikaimbaimba. Aingi ao nomarahuthira urimi mwega. Arutani aitu nimaroria mathomithio igururia mariko ma gutumira ngu nini. Uu ni gugutuma mathomithie arimi aingi na konwo manyihanyihie uhuthiri wa ngu na machungirira wanangi wa miti unyihanyihe. Gikundi kinini gia Kithoka: Kunyitanira nigetha turue na murimu wa mukingo. Rihariri-irio ni Purity Nkatha. Mukingo ui mukingo! Ungigwetwo, makaga muno. Utwarite mundu ndumaini. Kumia rugongo nginya muhuro, irathiro nginya ithuiro. Mukingo, ui mukingo, niuri tha? Nginya aciari aitu, uninite othe, Ari na ariu a maitu, oronao Ciana itigitwo iri ciandigwa, na nduramaka niuguo. Athuru ni

 andigwa, na atumia orotagwo, Mukingo, ui mukingo, niuri tha? No nginya twirutire, kurua na mukingo, Twihokane Twage kwonana kimwiri ihinda ritari ikinyu Na twende na tutungate ciana, athuri na atumia a ndigwa. Mukingo, ui mukingo, niuri tha? Wiyumiririe TSE: Kuoya ikinya riega. Hari wirutiri wa gutheremia mawega ma TIST nakuria itakoretwo iri, nituhetwo kamweke ga gutungata Wiyumiririre na matura maria mathiururuki-irie kuhitukira mutaratara wa TIST niguo TSE. Jinnaris Wagachoya niwe utongoragia TSE gichigoini gitu. Acio angi ni Mary Wambui Wamuya na Susan Wanjira Mwariri. Nitwamukiritwo wega muno gichigoini kiu na niturachokia ngatho kuri munini wa Chibu niwe Ms. Wanjugu Mugo, niundu wa uteitho wake. Kuhitukira we nituhotete kuruta na guthomithia ikundi nyingi. Niundu wa uhoro makiria no waranirie na Jinnaris kuhitukira namba ini ya thimu 0724- 365431 kana munini wa chibu Ms. Wanjugu Mugo. Umoja A Mworoga TSE: Kugia na hinya makiria. Ithui gikundi kinini kia Umoja Mworogo nitukenete muno niundu wa TIST niundu wa kwanjiriria mubango wa TSE Amemba a tukundi tunini kuuma wabici ya Kirimaara Mutongoria wa TSE Wiyumiririe, Jinnaris, agikira kirore uiguano wa uruti wa wira. KIKUYU VERSION 4 Kuhitukira mubango uyu. Nitwihoketwo gutheremia TIST maturaini meru. Turenda gutambia mawira maitu ichigoini cia Imenti North na Tigania ya ithuiro. Nitwanjitie ikundi ichigoini cia Mutuuma, Thau, Lairang’i, Mitunduu, Mumuu na Kianjai. Aria maratutongoria TSE itu ni Jennifer Kithure, Agnes Kithinji na Geoffrey Muriuki. Niundu wa uhoro makiria no waranirie na Jennifer kuhitukira namba ino ya thimu 0726- 319539. TIST gutherema nginya Nyahururu gikundi gia TSE kiria kiri nyahururu nigikoretwo kiruti-ire muno gikionia andu mawega ma TIST. Arimi mari na wendi muingi wa kuingira TIST hari kahinda ka mieri 4, makiria ma ikundi 150

 niciandikithitio. Ikundi ici nochithomithitio iguru ria urimi mwega, umenyereri wa tuta orohamwe na maundu maingi iguru ria TIST Arimi aingi a mbembe nimakenete ni urimi mwega na nimehokete kugia na magetha mega kimera kingi. Kahindaini gaka, gikundi gia TSE gigiteithiririo ni ikundi nini nikirambiriria node ichigoini cia Salama,Pesi, Uruku Pesi,Mairo inya na Raichiri Podo. Gikundi giki gitongoretio ni Alphaxard Kimani, Susan Wanjiru, na Peter Mbuthia Mithiru. Turi mumbangoini wa guthomithia arutani makiria. No utwaririe kuhitukira Peter – 0722-896086, Wanjiru - 0711601421 kana Kimani 0722-0722- 477321. TIST gutherema nginya Laikipia ya irathiro! Mubango wa TIST wambiri-irie October 2007 arinjira imwe ya gutherema kuma kirima gia kirinyaga kuhitukira TSE.mutongoria wa TSE niwe Joshuah Irungu na andu eri nio: Mary Gichuru na Anthony Mungai nimeruti-ire muno kwona ati nimatheremia TIST maturaini machio. Mahuthirire, makanitha, machukuru, Chubu orohamwe na ibanda kundu gutiganite. Andu a icigo ici nimarutirwo kuhitukira Barazas na Mastoo, Nyakinyua, Tandare, Njorua, Kwanjebi, Mithuri, na Karaba. Thutha wa kwonia andu wega wa TIST kuhitukira michemanio, ikundi ithano nicia thundurirwo niundu wa kwandikithia ikundi nini hari fomu cia TIST SG iria ciahanirwo. Ikundi ici nicio Tandare, Njorua, Mithuri, Karaba na Kwejebi, niundu wa wendi wa gukorwo na ikundi makiria, nitura ikira kinyi ati ikundi makiria niciguthundurwo na gukinyira hau turi ikundi 204 niciandikithitio na nicira ingirio thi-inie wa mutambo wa palm. Nigetha tuhingie wendi witu nihari na maundu maria maratutongoria na nimo; 1. Kugiria utemi wamiti ithaka-ini. 2. Uhandi wa miti ari njira imwe ya guthondeka mbecha kuhitukira GHG.. 3. Kunina ithaka cia mahuti na ngiri nini nigetha kuhe mweke migunda ya kurimwo. 4. Kwonia andu wega wa uhandi wa miti kuhitukira mibango ta SARDEP na iria ingi cianjitie ta Muti ni uturo na SEEDS. 5. Migunda mi-ini minene iria irarimagwo. Hari ikundi icio 5, ithatu ciacio nicigite na arutani 10 na Atari 4. urutani iguru ria tuta, uhaririria Mutongoria wa TSE Umoja A,

 Jennifer agikira kirore uiguano wa uruti wa wira. Mutongoria wa TSENyahururu, Kimani, agikira kirore uiguano wa uruti wa wira. KIKUYU VERSION 5 wa migunda urimi mwega na ithmo iguru ria TIST cicirikitio hari ikundi ithatu. Atumia aingi aria maingireite ikundi-ini ici marendamuno mathomithio iguru ria mariko ma uhuthiri munini wa ngu na urimi mwega. Michemanio ya oro mweri na urutani na wandikithia wa ikundi njeru no urathii nambere. Maria mendekithitio ni; Account ya bengi na M-Pesa. TIST Kenya irimubangoini wa kwanjia njira njeru ya kuriha ikundi nini. Tauria andu aingi moi, riu ni uhuthu muno mundu kuhuthira njira ya MPesa gutuma mbia kuma mundu umwe nginya uria ungi. Turehoka ati andu aingi nimoi njira ino njeru ya M- Pesa. Oronakuriougui, niturenda kuigua mawoni ma andu othe a TIST orokahinda-ini kau tokoria wirutiri na unyitaniri waku nigetha gukinyaniria kiroto giki gitu. Gitumi kia Account ya bengi na M-Pesa nikuhuthia urihi na mahuthiro ma marihi hari andu aitu a TIST. Mawega maya magukorwo mari: l Mamenyage mbia iria mari nacio mahinda mothe. l Kwamukira mbecha handu orohothe na mathaa oromothe. l Kugia na machiaro kumana na mbecha iria matiga accountini ya TIST l Kugia na utari mwega wa mbecha urehokwo ni mundo orowothe. l Mahotage kwona utiganu uria uriho thutha wa kuhanda miti makiria thutha wa gutara miti. Ikundi iririhagwo kugerera M-Pesa. l Mahotage kumenyithia TIST Kenya ihitia oro riothe ringionekana. Guhoteteka uu atia? 1. Gikundi giothe gia TIST kirikoragwo na “TIST Bank Account” kumia riria matarirwo miti, monikana ati nimetikaniirie GhG, na nimerugamitie wega. Ririkana ati, account ino ya bengi ya bengi iria yonaga, no irikoragwo iri bengi ya TIST kuria mari igaga mbia ciao iria cia ikundi nini kumana na miti iria marihandaga, na makamenyerera na igatarwo ni Atari a miti. 2. Matarirwo riambere , TIST igatara mbecha iria ciri cia gikundi kiu. Maritaragirwo kuma riria mambiri-irie tuta iria citumite miti ihando gwakahida ka mieri itandatu. 3. Marikia gutara, mbecha cia ikundi ici ciri ikagio accountini ya TIST na amemba makamenyithio kuhitukira SMS mbia iria maikia. 4. Oro mweri kumania na marihi ma mbere, mbecha iria iritigagwo accountini nicirigiaga na machiaro ma 7% hari oro mwaka iria iri ikagio accountini oro mweri. 5. Ikundi ici cia TIST nichirihotaga kumenya mbecha iria itigarite kuhitukira ndumiriri nguhi na njira iria mahetwo. 6. Ikundi nini no cirihotaga kuria mbecha iria itigarite kuhitukira SMS na nomarihwo kuhitukira M- Pesa. 7. Riria TIST yamukira SMS (iri na mabataro mothe) ni

 iritambagia uhoro kuri muigiririki wa M-Pesa na kuhitukira njira iyo ukamenya matigari ma mbecha ciaku. 8. M-Pesa ni irimenyithagia ikundi nini kuhitukira SMS mbecha iria ciaikio accountini yao. 9. Andu a ikundi nini aria mari a M- Pesa nimarihotaga guthamia mbecha nginya kuri thimu ingi kana makaruta mbecha kuhitukira wabichi ya utungata wa M-Pesa. Ta uria ngugwetete hau kabere, nigetha mubangu uyu uhote kuruta wira wega nonginya merutire kunyitanira. Nitwagiri-ire kugayana maugi makiria na ikundi citu michemanioini kwanjiriria mweri ukite. Nituroria mwikinyagie michemanioini nigetha tumenye mawoni na wendi wanyu na tuhote kumutariria makiria uria mubango uyu ukuruta wira. Mutongoria wa TSE Laikipia West, Joshuah, agikira kirore uiguano wa uruti wa wira.