Mazingira Bora TIST is an innovative, time - tested, afforestation program led by the participants.
Some of the members of Karandi TIST Cluster during their monthly meeting.
Julia Wangui Mathara: TIST Values of Low Budget, High Results is working well for me and my family. Story and interview done by David Wambugu Wiyumiririe Cluster Servant.
M y name is Julia Wangui Mathara, a TIST Farmer and member of Caanan Small Group, TIST number 2008Ke517, Suguroi Cluster withinWiyumiririe region, Laikipia County. In the year 2008, TIST expanded to my area through TIST Social Entrepreneurship (TSE) efforts. Jinarris Gachoya from Lamuria was the Team Leader. Among the first people to receive TIST was Daniel Ndumia. Daniel moved from home to home talking about TIST to everyone in the village. I later started attending Cluster Meetings where I learntmore about it. We formed a Small Group and named it Caanan. We were educated to plant all types of trees except the Eucalyptus, because it harms croplands, and not to cut the already existing trees, as they would be of great help to our environment. We were also taught about Small Group weekly meetings.This helped us to work together and help each other. We began establishing tree nurseries and doing Conservation Farming. In addition to Cluster meetings, we have also learnt a lot from Mazingira Bora monthly newsletters. We have learnt many things like how to manage our health, diabetes, pressure, and we also learnt TIST values. As we continued participating in TIST, the more we learnt new things.When baseline and tree quantification was done by Patricia and Virginia, we got to understand carbon business better. Though we had learnt it at the Cluster meetings, it is only when TIST Quantifiers came to our farmers that we really appreciated and understood the subject. In TIST, I learnt new ways of making money from selling seedlings from my tree nursery. There are many types of species; Cyprus, Gravellia, Pine, and Casuarina. I have also added nontimber fruit seedlings like Tree Tomatoes, Sweet Banana, Yellow Passion, and Purple Passion seedlings. I am aware these non-timber seedlings won’t count for carbon, but I know they are good for nutrition. Today I have more than 2,000 seedlings. I appreciate and practice the TIST Value of “Low Budget High Results”. It works very good for me as it helps in budgeting effectively, thereby I am able to buy food, pay school fees for my kids, and it is helping my husband to build a permanent house. Now I would encourage all members, especially new TIST members, to plant more trees and keep waiting and they will enjoy fruits of TIST. Moreover, I would call upon the government to help TIST,so that many farmers can begin taking action in planting and conserving trees and our environment.
Mary Wanza: How the TIST Program motivated me to earn more income from sale of tree seedlings. Story and interview done by Moses Nduva,TIST Cluster Servant
I am Mary Wanza from Mukameni Cluster in Machakos county. My Small Group is known as Kyeni Kiseo -TIST number 2022ke846. Before I joined TIST,I had been preparing small tree nursery beds with just a few seedlings, which could earn me just a little amount of money. I wasn’t serious about this because I didn’t expect to earn a lot of money from such a project. When I became a member of the TIST program early last year, I was requested by Mukameni Cluster leaders to supply tree seedlings to their Cluster. I sold all the available seedlings, but they were not enough, forcing them to purchase the remaining seedlings from my neighbour. This challenged me greatly, after which I decided to attend Cluster meetings and learn how to establish tree nurseries using the Best Practices. In the process, I learned how to do a raised seed bed. During the onset of the last year’s short rains in the month of November 2022, I had healthy and strong tree seedlings that I supplied in Mukameni, Iviani, and other TIST Clusters. Before joining TIST, I was not sparing any seedlings for my farm. Now I have learnt to plant some in my own farm. I am also training more farmers in nursery management. The market is huge. I am grateful that I have got this business opportunity through TIST.
Nturukuma TIST Cluster: We Have Seen Positive Transformation in Our Area. By Joseph Munene, TIST Cluster Servant.
We, Nturukuma TIST Cluster, are thankful for our participation in TIST Program. We are in Laikipia East, Laikipia County and we border Meru County. Before we received TIST in our area, our lands were almost bare with a tree coverage of approximate 25%, despite the area being on close proximity to Mt Kenya forest. There were numerous efforts made by different organizations and Government to curb deforestation and desertification issues. We all appreciate these efforts. However, when TIST came in, it made all the difference. Most organizations do a single day event, such as tree planting, without proper follow-ups.TIST was different. It helped us organize into Small Groups and in Clusters, thereby making our efforts consistent over period of time. TIST was introduced our area in the year 2005. We embraced it and started having numerous Cluster meetings, which acted as a way to sensitize people on the need to do afforestation and reafforestation. Many Small Groups were formed and started planting trees. Since then, the tree coverage has risen toalmost 75%, and the area has turned out to be food basket to the entire Nanyuki town area.This is as result of Conservation Farming which many farmers have now adopted. Further, growing fruit trees has become popular since it’s a source of income and food for the family. Through TIST Best Practices of rotational and servant leadership, our Cluster has been able to produce good leaders. Kujengana has boosted the confidence inour leaders and members.TIST has become popular in this area, attracting many people, and leading to expansion in nearby areas through multiplication. NkandoN Cluster has been started and growing. We are grateful to the program for many benefits in the region and hope to spread these benefits to other regions.
Martin Njoroge: How I have benefited from TIST. Story and interview done by Virginia Wairima,TIST Cluster Servant
Since then, I cannot regret joining because I have benefitted in several ways such as receiving trainings with other members,making new friends, acquiring knowledge on different trees species,practicing rotational and servant leadership, and learning how to prepare a tree nursery, among others. Importantly, I have been receiving TIST carbonpre-payment and also Profit Share. Through these payments, I have started a sheep rearing project. I intend to fully fund this project using TIST earnings. I have learned in TIST how I can plant fodder trees that can earn me carbon income and still feed my animals. Since I have just started, all I can say is – Watch this space! I will be back with my success story soon!
Karandi TIST Cluster: TIST is helping us have peace and harmony in our area. By Rahab Mbogo,TIST Cluster Servant.
We live in a volatile Laikipia region where cattle rustling has affected our area recently. Many families have lost their animals, as different communities fight over scarce water and grazing lands. However, within our Karandi Cluster region, through Cluster meetings, we have been able to bring different ethnic communities together. At the Cluster meetings, we discuss issues together and make resolutions to maintain peace and harmony. During our recent Cluster meeting, our members discussed intensively about the security situation in our area. We reviewed TIST trainings and realized Climate Change is real. The current severe drought that is pushing communities to fight is as a result of global warming phenomena.The way to avoid it is not to fight over resources, but to find ways to conserve and preserve those resources and using them sustainably. We vowed to be part of the solution to this problem. We agreed to start tree nurseries at individual, Small Group and at Cluster level. We aim to produce enough seedlings that will also benefit the grazing communities. We have observed grazing areas with trees are able to keep grass alive for a longer period of time. Grazing areas without trees receive scorching sun that burns the grass and when strong winds come, everything is blown away leaving the ground bare. We also realized that most pastoral areas receive torrential rains that cause huge flooding. These floods cause massive soil erosion, thereby resulting in terrible land degradation. Our goal is to encourage pastoral communities to embrace tree planting. This will help nurture their grazing lands and conserve their grass for longer period of time – enough to feed their animals till next rains. On our end, we reminded each other to continue practicing Conservation Farming, and keep on preparing compost manure. We also agreed to continue embracing energy saving jikos as away of preserving our trees and also our health.
Joseph Maina: My story with TIST.
I am Joseph Maina Wandurua of Wiyumiririe Cluster, a Small Group No. 2008Ke889. I came to know about TIST when I attended a chief’s Baraza where a man named Gachoya was given a chance to speak and there he introduced about TIST in 2008. From there I followed him to know more about it until we formed a group, though many people were worried that the land would go with wazungu but later were taught that trees purify the environment so they started joining one by one. I planted trees of different species which I keep till now and they have helped me in many different ways like source of firewood through pruning and thinning, getting payment for carbon credit. I have attended several seminars in Meru at Gitoro Conference Center. I have learned how to make energy saving jikos with mud. I have helped build so many in my Cluster. I have benefitted with Conservation Farming, tree nursery, kitchen garden, beehives, and have learnt how to manage diabetes, blood pressure, and also have a balanced diet in order to maintain good health.This is why I never miss Cluster meetings. Cluster meetings are perfect platforms to develop ourselves in other areas of our lives. We have organized ourselves to start other projects like buying water tanks, mattresses, thermoses, and many more. Since it is the only program in the area cleaning the environment and have many teachings as stated above. The other thing is that I would like to encourage all members to have co-benefits since they add to the value of our Carbon Credit payments. I would therefore urge all to join the program, as it’s a way of poverty eradication and will uplift the living standards. I love TIST, I love its taste, I live in TIST and I rely on TIST all my life.
Jurswinnie Nkirote: A young Cluster Servant with Amazing Passion to serve Farmers.
I am JurswinnieNkirote from Meru County. I joined TIST in year 2020. My Small Group is Wakulima, TIST Number 2021KE1161. We proposed to name our Small Group Wakulima( Swahili for Farmers) with my other Small Group members because we all love farming. However, upon joined TIST, we learning farming is not just growing crops and keeping animals. We learnt trees are beneficial in supporting our crop and animal farming. Before TIST, we had few trees in our farms. Actually, we had erroneously thought trees could harm our crops, so we avoided having trees in our crop lands. TIST helped us overcome this ignorance. At the Cluster meetings we got opportunity to talk to other farmers and visit their farms. We were surprised to see that trees indeed provide shade, humus and preserve soil moisture necessary for crop growing. We became regular attendees of Cluster meetings. We realized there is a lot to learn and share at the meetings. It is during one of the Cluster meetings that an opportunity to serve farmers was announced. I volunteered myself to be trained a Cluster Servant. I began my Cluster Servant trainings towards the end of year 2021. Mary Gitonga was my trainer. I was tested and qualified in 2022 and started serving three (3) Clusters namely; Kiija, Nkandone, Marimba andKiriene. Through my Quantification and training work, I helped TIST expand to new villages. I helped start Abogeta and Gateigoki Clusters. Each day, I am getting requests from different villages to establish new Clusters. At my young age, I have grown into a responsible and humble servant.TIST has helped me develop leadership skills. I have gained a lot of confidence. I never though I could address elderly people in my village. I now do it with a lot ease. People in my Clusters hold me highly. They even seek advice from me in other spheres of life. I am proud serving TIST Farmers. Besides getting job as a Cluster Servant, I continue to benefit from activities I am doing at my farm.TIST is a Blessing in my Life.
Mary Wanza: Uria muradi jwa TIST bwambikiire inya kugwata mbeca ingi na njira ya kwendia miti i minini ya kuanda. Rugano kuuma kiri Moses Nduva,TIST clasta servant.
R itwa riakwa ni Mary Wanza kuuma clasta ya Mukameni ndeene ya Machakos County. Gakundi gakwa kanini getagwa Kyeni Kiseo namba ya TIST 2022ke846. Mbere ya kuthungira kiri TIST, nindathithagia nasari ya miti imikai muno iria ndoonaga tubeca tukai. Ntairitanagiria muno niuntu ntonaga mboomba kwona mbeca inyingi kiri kamuradi kanini ja kaa. Kagita karia ndatuikire mumemba mwaka muthiru wa 2022,atongeria ba claster ya mukameni nibandombire ndibathondekere miti ya kuanda kiri clasta.Nindendiirie miti yonthe iria ndari nayo na iteganire igituma beete kugura kiri muturi wakwa nikenda mboona iria bendaga.Untu bubu nibwatumire ndarabanga gwita mucemanio wa clasta nthoma nkuruki njira ya kuthithia nasari ya miti na njira injega. Nindombere kuthoma kuthithia nasari yukiritue. Mbura ikija kuura mweri jwa novemba mwaka wa 2022,miti yari igukimyia ria kuandwa. Nindombire kwendia miti kiri Mukameni, Iviani na clasta iria ithiurukirite.Mbere ntuika mumemba wa TIST, ndendagia miti yonthe nkinya nkaaga ya kuanda muunda jwakwa.Nandi ini ninkuumba kuanda miti kiri muunda jwakwa. Ninkuthomithia arimi bangi njira ya kuthithia na kumenyeera nasari.Thoko ya miti ya kuanda ni inene. Ndina nkatho kiri TIST ni kaanya gaka ka biashara ya wendia wa miti.
Nturukuma TIST Clasta: Nitwonete ugaruruku bubwega kiri ntura cietu. Rugano kuuma kiri Joseph Munene,TIST clasta servant
B atwi clasta ya TIST ya Nturukuma,turi na kugwirua kwithirua turi ndeenebya TIST.Turi kiri Lakipia East, kiri Laikipia County turiganiritie na Meru County. Mbere ya TIST gukinya,miunda yetu nitaka itari na miti niuntu yari gicunji kia 25% onakethira turi akuhi na mwitu wa Mt Kenya.Nikwari na mibango imingi ya kumenyeera miti ni ikundi na nkinya thirikari kiri gutegeera winyangia bwa miti na nkinya kuanda kuria yatemi.Turi na kugwirua ni ngugi iji. Kunari uu,riria TIST yejiire ni yaretere ugaruruku u munene muno.Ikundi imwe ithithagia ngugi ya ntuku imwe ya uandi wa miti na gutigiira au na kwaga kuthingatiira.TIST yari na mwanya muno.TIST niyatumbithirie kuthithia tukundi tunini na nkinya clasta gutigiira ngugi ni igutegerwa gwa kagita. TIST yambiririe ntura cietu mwaka wa 2005.Nitwamiamukire na kwambiriria micemanio imingi ya clasta,iria yatukire njira injega ya kumenyithia antu ngugi ya uandi wa miti.Ikundi inyingi nijieandikithirie na kwambiriria kuanda miti. Kuuma kagita kau,miti nandi niongerekete muno nkinya gicunci kia 75% na ntura yaguruka yatwika ya kuejaga tauni ya Nanyuki yonthe biakuria.Bubu buumanitie na urimi bubwega bwa CF buria arimi baingi batumagira.Nkuruki, uandi wa miti ya matunda nijwikiritwe muno, niuntu ninjira ya kwona mbeca na biakuria kiri famili. Gukurukira njira injega yaTIST ya utongeria bwa muthioruko ,clasta yetu niumbite kwona atongeria babega.Kujengana nigukiritie baingi muno kugia na kuumiria kiri amemba na atongeria.TIST nandi niimenyekanite bweega ntura cietu,na niigukuciiria antu baingi na nkinya igeta mbere gutamba kiri ntura iria itukuhiritie.Nkando N ni imwe ya clasta igukura bweega. Turi na kugwirua kiri TIST niuntu bwa baita inyingi kiri region iji yetu na turi na mwihoko ati baita iji igatamba kiri regions ingi.
Karandi TIST Clasta:TIST ni igututetheria kugia na ukiri na kugwatanira kiri ntura cietu. Rugano kuuma kiri Rahab Mbogo,TIST clasta servant.
T uturaga kiri Laikipia region naria kuri na wamba wa ng’ombe. Famili inyingi ni itete ndithia ciao riria bakuruira ruuji na miunda ya kurithia. Kunari uu,kiri region ya karandi clasta, gukurukira micemanio ya clasta,nituumbite kureta ukiri kiri akari ba guntu mwanya. Kiri micemanio ya clasta, nitwaranagiria na kurata mpumi amwe na gwitikaniria kwogu tukareta ukirii na urumwe. Kiri mucemanio jwa muthia,amemba nibariririe mantu njegia kwaga ukaria. Nitwathomere mantu jegie rirlera na turona ugaruruku bwa riera ni bwama.Waagi bwa biakuria buumanitie na kwaga mbura kwogu antu bakurua gitumi kiri ugaruruku bwa riera. Njira ya kuthiria thina iji ti kurua niuntu bwa nduuji kana nyanji, tiga gucua njira ya kumenyerera riera na biria turi nabio na njira injega. Nitwagwatanire tutuike ndawa ya thina iji.Nitwetikaniririe kuthithia nasari ja muntu,gakundi na nkinya ja clasta.Turi na mubango wa kuthithia nasari ya miti ya kwigana na nkinya ya gutethia ndithia.Nitwonete ati guntu kuria kuri na miti,nyaki ya ndithia niumbaga gwikara gwa kagita ka raja nkuruki.Guntu kuria kurithagua na gutina miti,riuga riithagia na ruugo rweja rugakamata yonthe na gutiga muthetu jumutheri. Nitwonere ati guntu kwa ndithia,mbura ijaga inene na ikathithia maria ma nduuji.Nduuji iji iretaga gweta kwa muthetu na njira inene muno na kwogu muthetu jukenyangua muno. Mworonto jwetu ni kuthomithia baria barithagia nkinya boo baande miti. Njira iji igatuma bamenyeere miunda yao na nkinya nyaki ya ndithia igekara gwa kagita karaja - na ikeganiira ndithia nkinya kagita kangi ka mbura. Nitwitiite mbere kwira arimi batumire njira yrimi bubwega bwa cf, na beete mbere kuthithia mbolea ya compost. Nkinya twiite mbere na gutumira mariko ja kumenyeera nku ja njira ya kugitira miti na ugima mwega wa mwiri.
Joseph Maina: Rugano rwakwa na TIST. Rugano kuuma kiri David Wambugu Wiyumiririe cluster servant
M bitagwa Joseph Maina Wandurua wa Wiyumiririe clasta gakundi ga 2008ke889. Ndamenyire mantu ja TIST kiri mucemanio jwa Chibu,aria muntu wetagwa Gachoya akuewa kaanya aririe mantu jaTIST mwaka wa 2008. Kuuma au nindetanirie nawe nikenda boomba kumenya nkuruki na kiambiriria gakundi nkinya kethira antu nibakiraga miunda yao yoomba gwita na wazungu. Nimbathomithirue nkuruki ati miti niyo itheragia riera na bakiambiria gutonya umwe umwe. Nindaandire miti mithemba imingi iria menyeerete nkinya nandi. Miti iji ni itethetie na njira inyingi ja nku kuuma kiri mpang’i jia miti na marihi ja kaboni. Nimbitiite semina inyingi Meru,Gitoro conferrnce center. Nindathomire njira ya kuthondeka mariko ja kumenyeera nku ja ntaka. Nintetheretie kuthoka mariko ja maingi kiri clasta. Nimbonete baita kuuma kiri urimi bubwega CF,nasari ya miti, kamuunda ga kitchen, beehives, na ninthomete njira ya kwigitira na mirimu ja murimu jwa cukari, gwitia kwa ndamu, na nkinya murire ju mwega. Giki nikio gitumi nticeragirwa ni mucemanio jwa clasta. Micemanio ya clasta ni kaanya kangi ga keega kagutuma ka gutuma twikurie kiri mantu jangi ja muturire. Nitwibangite kuthithia miradi ingi ja kuguranira matangi ma ruuji, mattreses, thermos na ingi.uju niju muradi junka juria jukumenyeera riera na juri na mathomo jamaingi. Ninkuromba arimi bangi boonthe bathithie ngugi ingi iria iretaga baita amwe na iji ya kaboni. Nikuromba antu bonthe bathungire kiri muradi wa TIST niuntu nijwa kuthiria ukia na gukiiria miturire ya antu.NimbendeteTIST, Nimbendete mucemo wa TIST,Ntuuraga ndeene ya TIST and nimbataranitue ni TIST muturirene bwakwa bunthe.
Jurswinnie Nkirote: Clasta Servant ari na wendi u munene wa gutungatira arimi nkinya kethira atakara muno
M bitagwa Jurswinnie Nkirote kuuma Meru county. Ndathungire TIST mwa jwa 2020. Gakundi gakwa kanini ni wakulima Namba ya TIST 2021ke1161. Twathurire riitwa wakulima (riitwa ria kiswahili ria murimi) na amemba bangi ba gakundi niuntu ntinthe nitwendete urimi. Kunari uu,riria twathungire kiri TIST, nitwathomire ati urimi ti kuanda imera aki na kwiga ndithia. Nitwathomire ati miti nmiri na baita inyingi kiri imera na nkinya kiri ndithia. Mbere ya gutonya TIST, twari na miti imikai munomiundene yetu. Makiria twaiji ati miti niyakuthukia imera cietu, kwogu tuteendaga miti kiri miunda yetu ya imera.TIST niatutetherie kuruta mathuganio jaja. Kiri micemanio ya clasta, nitwombere kwaria na arimi bangi na nkinya gwita kiri miunda yao. Twari na kumaka muno kwona ati miti ni itethagiria imera na kurenda miundu,mboleo na nkinya kurigiiria gwita kwa nduuji kuuma miundene. Kuuma au tutatiira micemanio ya clasta ringi. Nitwonere kuri na jamaingi ja kuthoma na kumenyithania ndeene ya micemanio.Ni kiri micemanio iji kaanya ga gutungatira arimi kaugirirue.Ninderutire kuthomithua nikenda ntuika clasta servant. Nindambiririe kithomo kia clasta servant muthia wa mwaka wa 2021. Mary Gitonga niwe ari mwalimu wakwa. Nindathithirie kigerio na ngikuruka na nkiambiriria ngugi ya gutungatagira arimi mwaka wa 2022. Ntungatagira clasta ithatu ja: Kiija Nkandone, Marimba na Kariene. Kiri ngugi ya gutara miti na kuthomithia arimi, nintetheretie TIST gwita kiri ntura ingi. Nandi iji ni ningwita ngugi iji na uthu muno. Amemba ba clasta ciakwa ibampejaga gitio nkinya ona kuromba kirira kia muturire. Ndina gikeno gutungata arimi ba TIST. Amwe na kugwata ngugi ya gutungata ja clasta servant, nimbitiite mbere kugwata baita kiri ngugi iria ngwita muundene jwakwa. TIST ni kitharimo kiri muturire bwakwa.
Julia Wangui Mathara: Uria mubango wa TIST wa “low budget high results” undeithitie hamwe na family yakwa. Rugano na kuhungwo gwikitwo ni David Wambugu Wiyumiririe Cluster Servant
R iitwa riakwa ni Julia Wangui Mathara, murimi wa TIST na mumemba wa ngurubu nini ya Caanan, TIST namba 2008Ke517, Suguroi Cluster ituura ria Wiyumiririe County ya Laikipia. Mwaka-ini wa 2008 TIST kuhitukira mubango wa TIST Social Entrepreneurship (TSE) nimaingirire maturaa-ini magitongorio ni Jinarris Gachoya kuma Lamuria. Umwe wa kugunika na TIST aari Daniel Ndumia uria wathiaga mucii kwa mucii agithomithania uhoro wa TIST. Thutha-ini nindambirie guthii micemanio ya Cluster kuria ndamenyire makiria uhoro TIST na tugithondeka ngurubu ya Caanan. Ni twathomithirio tuhande miti yothe tiga iria ya mibao, todu nithukagia migunda, na tutigateme miti iria mihande ni tondu ni iteithagia maria maturigicirie. Oho nitwathomithirio uhoro wa micemanio ya oro kiumia. Undu uyu ni wa tuteithirie kuruta wira na urumwe tugiteithanagia. Ni twabiririe guthondeka nursery cia miti hamwe na urimi wa kugitira maria maturigiciirie. Hamwe na micemanio ya cluster, nituthomete maingi megii ngatheti ya oro mweri ya Mazingira Bora. Nituthomete maundu maingi megii ugima mwega wa mwiri, mirimu ya cukari, guteng‘era thakame, hamwe na unduire wa TIST. O tugithiaga na mbere na TIST, noguo twathomaga maundu meru. Riria muthingi na kuhitukio kwa miti gwekirwo ni Partricia mena Virginia, nitwagiire na utauku wa biacara ya carbon wega. Ona gukorwo ni twathomete micemanio-ini, quantifiers a TIST moka migudaini nitwakenire tondu nitwataukiirwo wega. Thiini wa TIST, nithomete maundu meru ma uria ingithondeka mbeca kumania na kwedia mbegu cia miti iria iri tuta-ini ciakwa. Ndi na mitheba miingi ta mithithinda, Gravellia, Pine, na Casuarina. Oho ninyongereire miti itari ya ngu ya matunda ta Tree Tomatoes, Sweet Banana, Yellow Passion, na Purple Passion. Nijui miti ino ndingiunwo ngu no ni miega hari kuheana ugima wa mwiri. Umuthi uyu ndi na makiria ma miti ya kuhanda ngiri igiri (2000). Ninjui wega na ngeka kuringana na mutugo wa TIST, “Low Budget High Results”. Ni Mutugo mwega hari nii, ni undeithagia kuhuthira mbeca ciakwa wega, ngahota kugura irio, kurihira ciana thukuru na nindeithitie muthuri wakwa gwaka nyumba ya ihiga. No nyende kuumiriria amemba othe, muno aria eru, mahande miti miingi na magie na wetereri tondu ni makuona maciaro ma TIST. Ninguria thirikari iteithiririe TIST ni getha arimi aingi mahote kuhanda miti na mamenyerere maria maturigiciirie.
Joseph maina: Rugano rwakwa rwa TIST. Rugano na kuhungwo mahuri ni David Wambugu Wiyumiririe Cluster Servant.
N jitagwo Joseph Maina Wandurua, muikari wa Wiyumiririe ngurubu namba 2008ke889. Ndamenyire uhoro wa TIST mwaka-ini wa 2008, mucemanioini wa cibu kuria muthuri umwe wetagwo Gachoya aheirwo kaanya ga kwaria na akigweta uhoro wa TIST. Thutha ucio nindamurumiriire kumenya makiria nginya tugithondeka gikundi no andu nimetigagira migunda ni ikuoywo ni athungu. Ni tuathomithirio bata wa miti na urua ithondekaga riera na andu makiambiriria kuingira gikundi umwe kwa umwe. Ni ndahandire mithemba ngurani ngurani ya miti iria handite nginya riu na niindeithitie hanene na marihi ma carbon oro hamwe na nguu iria nyonaga thutha wa guceha miti. Niithiete seminar cigana ona Meru, Gitoro Conference Centre. Nimenyete guthondeka mariiko matahuthagira ngu nyiingi na oho ngateithia andu angi kumathondeka Cluster-ini iitu. Nindeithikite na maundu maingi taa kuhanda miti, miatuu, urimi wa C.F oro hamwe na kuhurana na mirimu ta ya cukari, kuhanyuka gwa thakame hamwe na mirire miega niguo kugia na ugima mwega wa mwili na nikio itatiraga mucemanio ona umwe wa Cluster. Micemanio ya Cluster ituheaga kaanya ka gwikuria na gwibanga kuambiriria project ingi ta kugura Matangi, mikondoro, ibuyu cia cai na indo ingi nyingi. Na tondu noguo mubango uria uri guku wa gutheria riera nituthomete maingi ta mau ndagweta hau rugongo. Undu uria ungi ingienda ni kuuria amemba oothe kuingira mubango uyu ta njira ya gwikuria kimuturire. No ningiriirie andu othe kuingira mubango-ini iyu, ni tondu ni njira imwe ya kunina thina na uteithie mundu kwiyukiriria. Ni nyendeteTIST, ni nyendete mucamo wayo, njikaraga thiini wayo na ndiihokagira TIST maishaini.
Jurswinnie Nkirote: Murumi mwuthi uri na undu wa mwanya wa gutungatira arimi.
N jitagwo Jurwinnie Nkirote kuuma County ya Meru. Ndaingirire TIST mwaka wa 2020 ngurubu nini ya Wakulima, TIST Namba 2021ke1161. Tweyandekithirie hamwe na amemba aria angi ritwa Wakulima (arimi na githweri) tondu ni twendete urimi. Kuma twaingira TIST, nitumenyete urimi too ukuria tu wa irio na uriithi wa mahiu. TIST itanoka twari ona miti minini migunda-ini itu. Nitumenyete bata wa miti hamwe na irio ukiringithania na hau kabere riria twetigagira kuhada miti ndugathukie irio. Kwaogwo ndigutiga kuhanda miti migunda-ini itu. TIST igituteithia kumenya uma. Micemanio-ini ya Cluster nituagiire na kaanya ga kuaraniria na arimi aria angi hamwe na kumacerera migunda-ini yao. Ni tuamakire kuona miti niiteithagia kuhe mimera kiruru, thumu oro hamwe na kumenyerera uigu wa tiiri na kwogwo guteithia gukura kwa irio. Nituambirie guthiaga micemanio yoothe ya Cluster na tugikurana twari na maingi ma kumenya na gucenjania micemanio-ini. Nindirutiire kurutwo na kubundithio ta umwe wa mutungata wa Cluster. Nindambiririe guthomithio, kwambiriria 2021. Mary Gitonga niwe wari murutani wakwa. Nindageririo na ngihetuka 2022 na ngiabiriria gutungata Cluster ithatu (3) na nicio Kiija, Nkandone, Marimba na Kiriene. Kuhitukira utari wa miti na githoma, nindateitheriirie TIST kuarama matura-ini meru. Nindateitheriirie kwabiriria Ambogeta na Gateigoki Clusters. Omuthenya ninyamukagira mahoya ma kuhingura Cluster njeru. Withi-ini wakwa ngurite na uigiririki na winyihia. TIST niindeithetie kwararamia uugi wa utongoria, ningite na uumiriru muingi. Ndieiraga no njaririe andu akuru ituraini riakwa. Riu ndimaragiria hatari na thina. Andu a Cluster yakwa nimanginyagira. Nimaahoyaga kirira kia maundu mangi ma miturure. Ningenaga gutungatira arimi a TIST. Kando na gukorwo ndi mutungatiri wa Cluster, ningenagira baida ya kiria nyonaga mugunda-ini wakwa.
Julia Wangui Mathara: Maadili ya TIST ya Bajeti ya Chini, Matokeo ya Juu yanafanya kazi vizuri kwangu na kwa familia yangu. Hadithi na mahojiano yaliyofanywa na David Wambugu Wiyumiririe Cluster Servant.
J ina langu ni Julia Wangui Mathara, Mkulima wa TIST na mwanachama wa Kikundi Kidogo cha Caanan, nambari ya TIST 2008Ke517, Nguzo ya Suguroi ndani ya eneo laWiyumiririe, Kaunti ya Laikipia. Katika mwaka wa 2008,TIST ilipanuka hadi eneo langu kupitia juhudi za TIST Social Entrepreneurship (TSE). Jinarris Gachoya kutoka Lamuria alikuwa Kiongozi wa Timu. Miongoni mwa watu wa kwanza kupokea TIST alikuwa Daniel Ndumia. Daniel alihama kutoka nyumbani hadi nyumbani akizungumza kuhusu TIST kwa kila mtu kijijini. Baadaye nilianza kuhudhuria Mikutano ya Nguzo ambapo nilijifunza zaidi kuihusu. Tuliunda Kikundi Kidogo na kukiita Kanani. Tulielimishwa kupanda miti ya kila aina isipokuwa mikaratusi, kwa sababu inadhuru maeneo ya mazao, na sio kukata miti iliyopo tayari, kwani ingesaidia sana mazingira yetu. Pia tulifundishwa kuhusu mikutano ya kila wiki ya Kikundi Kidogo. Hili lilitusaidia kufanya kazi pamoja na kusaidiana. Tulianza kuanzisha vitalu vya miti na kufanya Kilimo Hifadhi. Mbali na mikutano ya Cluster, tumejifunza mengi pia kutoka kwa majarida ya MazingiraBoramonthly. Tumejifunza mambo mengi kama vile jinsi ya kudhibiti afya zetu, kisukari, shinikizo, na pia tumejifunza maadili ya TIST. Tulipoendelea kushiriki katika TIST, ndivyo tulivyojifunza mambo mapya zaidi. Wakati ukadiriaji wa msingi na miti ulifanywa na Patricia na Virginia, tulielewa biashara ya kaboni vyema. Ingawa tulijifunza katika mikutano ya Nguzo, ni pale tu Wakadiriaji wa TIST walipokuja kwa wakulima wetu ndipo tulipothamini na kuelewa somo hili. Katika TIST, nilijifunza njia mpya za kupata pesa kwa kuuza miche kutoka kwenye kitalu changu cha miti. Kuna aina nyingi za aina; Cyprus, Gravellia, Pine, na Casuarina. Pia nimeongeza miche ya matunda yasiyo ya mbao kama vile Nyanya za Miti, Ndizi Tamu, Mateso ya Manjano, na miche ya Purple Passion. Ninafahamu kwamba miche hii isiyo ya mbao haitahesabiwa kwa kaboni, lakini najua ni nzuri kwa lishe. Leo nina miche zaidi ya 2,000. Ninathamini na kutekeleza thamani ya TIST ya “Matokeo ya Juu ya Bajeti ya Chini”. Inafanya kazi nzuri sana kwangu kwani inasaidia katika kupanga bajeti kwa ufanisi, na hivyo ninaweza kununua chakula, kulipa ada ya shule kwa watoto wangu, na inamsaidia mume wangu kujenga nyumba ya kudumu. Sasa ningewahimiza wanachama wote, hasa wanachama wapya wa TIST, kupanda miti zaidi na kuendelea kusubiri na watafurahia matunda ya TIST. Zaidi ya hayo, ningetoa wito kwa serikali kusaidia TIST, ili wakulima wengi waanze kuchukua hatua katika kupanda na kuhifadhi miti na mazingira yetu.
Mary Wanza: Jinsi Mpango wa TIST ulivyonichochea kupata mapato zaidi kutokana na mauzo ya miche ya miti. Hadithi na mahojiano yaliyofanywa na Moses Nduva, Mtumishi wa Klasta wa TIST
M imi ni Mary Wanza kutoka Mukameni Cluster katika kaunti ya Machakos. Kikundi Changu Kidogo kinajulikana kama Kyeni Kiseo -TIST nambari 2022ke846. Kabla sijajiunga na TIST, nilikuwa nikitayarisha vitalu vidogo vya miti na miche michache tu, ambayo inaweza kuniingizia kiasi kidogo cha pesa. Sikuwa makini kuhusu hili kwa sababu sikutarajia kupata pesa nyingi kutokana na mradi kama huo. Nilipokuwa mwanachama wa mpango wa TIST mapema mwaka jana, niliombwa na viongozi wa Nguzo ya Mukameni kusambaza miche ya miti kwa Nguzo yao. Niliuza miche yote iliyopatikana, lakini haikutosha, hivyo nikawalazimu kununua miche iliyobaki kutoka kwa jirani yangu. Hili lilinipa changamoto kubwa, baada ya hapo niliamua kuhudhuria mikutano ya Nguzo na kujifunza jinsi ya kuanzisha vitalu vya miti kwa kutumia Mbinu Bora. Katika mchakato huo, nilijifunza jinsi ya kufanya kitanda cha mbegu kilichoinuliwa. Wakati wa mwanzo wa mvua fupi za mwaka jana katika mwezi wa Novemba 2022, nilikuwa na miche ya miti yenye afya na imara ambayo nilisambaza katika Makameni, Iviani, na Vikundi vingine vya TIST. Kabla ya kujiunga na TIST, sikuwa nikiacha miche yoyote kwa shamba langu. Sasa nimejifunza kupanda mimea katika shamba langu mwenyewe. Pia ninafundisha wakulima zaidi katika usimamizi wa kitalu. Soko ni kubwa. Ninashukuru kwamba nimepata fursa hii ya biashara kupitia TIST. S isi, Nturukuma TIST Cluster, tunashukuru kwa ushiriki wetu katika Mpango wa TIST. Tuko Laikipia Mashariki, Kaunti ya Laikipia na tunapakana na Kaunti ya Meru. Kabla ya kupokea TIST katika eneo letu, ardhi yetu ilikuwa karibu tupu na miti iliyofunikwa kwa takriban 25%, licha ya eneo hilo kuwa karibu na msitu wa Mlima Kenya. Kulikuwa na jitihada nyingi zilizofanywa na mashirika mbalimbali na Serikali ili kukabiliana na ukataji miti na masuala ya kuenea kwa jangwa. Sote tunathamini juhudi hizi. Hata hivyo, TIST ilipoingia, ilifanya mabadiliko yote. Mashirika mengi hufanya tukio la siku moja, kama vile kupanda miti, bila ufuatiliaji ufaao. TIST ilikuwa tofauti. Ilitusaidia kujipanga katika Vikundi Vidogo na Vikundi, na hivyo kufanya jitihada zetu zifanane kwa muda. TIST ilianzishwa eneo letu mwaka wa 2005. Tuliikumbatia na kuanza kuwa na mikutano mingi ya Nguzo, ambayo ilifanya kama njia ya kuhamasisha watu juu ya haja ya kupanda miti na upandaji miti upya. Vikundi Vidogo vingi viliundwa na kuanza kupanda miti. Tangu wakati huo, wingi wa miti umeongezeka kwa takriban 75%, na eneo hilo limegeuka kuwa kikapu cha chakula katika eneo lote la mji wa Nanyuki. Hii ni kutokana na Kilimo Hifadhi ambacho wakulima wengi sasa wamekikubali. Zaidi ya hayo, kupanda miti ya matunda imekuwa maarufu kwa vile ni chanzo cha mapato na chakula kwa familia. Kupitia Mbinu Bora za TIST za uongozi wa mzunguko na watumishi, Nguzo yetu imeweza kuzalisha viongozi wazuri. Kujengana kumeongeza imani kwa viongozi na wanachama wetu.TIST imekuwa maarufu katika eneo hili, na kuvutia watu wengi, na kusababisha upanuzi katika maeneo ya karibu kupitia kuzidisha. Nguzo ya NkandoN imeanzishwa na kukua. Tunashukuru kwa mpango huu kwa manufaa mengi katika eneo hili na tunatumai kueneza manufaa haya katika mikoa mingine. Mary Wanza: Jinsi Mpango wa TIST ulivyonichochea kupata mapato zaidi kutokana na mauzo ya miche ya miti. Hadithi na mahojiano yaliyofanywa na Moses Nduva, Mtumishi wa Klasta wa TIST. Nturukuma TIST Cluster: Tumeona Mabadiliko Chanya katika Eneo Letu. Na Joseph Munene, Mtumishi wa Nguzo ya TIST. KISWAHILI VERSION 4 M imi ni mwanachama wa Kikundi Kidogo 2005KE1293. Kikundi chetu Kidogo jina ni Sindolokutoka Gaturiri TIST Cluster. Nilijiunga na TIST mwaka wa 2005. Tangu wakati huo, siwezi kujutia kujiunga kwa sababu nimefaidika kwa njia kadhaa kama vile kupokea mafunzo na wanachama wengine, kupata marafiki wapya, kupata ujuzi juu ya aina mbalimbali za miti, kufanya mazoezi ya uongozi wa mzunguko na watumishi, na kujifunza jinsi ya kuandaa kitalu cha miti, miongoni mwa mengine. Muhimu zaidi, nimekuwa nikipokea malipo ya awali ya kaboni ya TIST na pia Hisa ya Faida. Kupitia malipo haya, nimeanzisha mradi wa ufugaji wa kondoo. Ninakusudia kufadhili mradi huu kikamilifu kwa kutumia mapato ya TIST. Nimejifunza katika TIST jinsi ninaweza kupanda miti ya malisho ambayo inaweza kuniingizia mapato ya kaboni na bado kulisha wanyama wangu. Kwa kuwa nimeanza hivi punde, ninachoweza kusema ni - Tazama nafasi hii! Nitarudi na hadithi yangu ya mafanikio hivi karibuni! T unaishi katika eneo lenye hali tete la Laikipia ambapo wizi wa mifugo umeathiri eneo letu hivi majuzi. Familia nyingi zimepoteza mifugo yao, huku jamii tofauti zikipigania uhaba wa maji na maeneo ya malisho. Hata hivyo, ndani ya eneo letu la Nguzo la Karandi, kupitia mikutano ya Nguzo, tumeweza kuleta jumuiya za makabila mbalimbali pamoja. Katika mikutano ya Nguzo, tunajadili masuala pamoja na kufanya maazimio ili kudumisha amani na utangamano. Wakati wa mkutano wetu wa hivi majuzi wa Nguzo, wanachama wetu walijadili kwa kina kuhusu hali ya usalama katika eneo letu. Tulikagua mafunzo ya TIST na tukagundua Mabadiliko ya Tabianchi ni ya kweli. Ukame mkali wa sasa ambao unasukuma jamii kupigana ni matokeo ya hali ya joto duniani. Njia ya kuepuka sio kupigania rasilimali, bali kutafuta njia za kuhifadhi na kuhifadhi rasilimali hizo na kuzitumia kwa uendelevu. Tuliapa kuwa sehemu ya suluhisho la tatizo hili. Tulikubaliana kuanzisha vitalu vya miti kwa mtu binafsi, Kikundi Kidogo na katika ngazi ya Nguzo. Tunalenga kuzalisha miche ya kutosha ambayo pia itanufaisha jamii za malisho. Tumeona maeneo ya malisho yenye miti yana uwezo wa kuweka nyasi hai kwa muda mrefu zaidi. Maeneo ya malisho yasiyo na miti hupokea jua kali ambalo huchoma nyasi na upepo mkali unapokuja, kila kitu hupeperushwa na kuacha ardhi tupu. Pia tuligundua kuwa maeneo mengi ya wafugaji hupata mvua kubwa zinazosababisha mafuriko makubwa. Mafuriko haya husababisha mmomonyoko mkubwa wa udongo, na hivyo kusababisha uharibifu wa kutisha wa ardhi. Lengo letu ni kuhimiza jamii za wafugaji kukumbatia upandaji miti. Hii itasaidia kukuza malisho yao na kuhifadhi nyasi zao kwa muda mrefu zaidi - wa kutosha kulisha mifugo yao hadi mvua inayofuata. Kwa upande wetu, tulikumbushana kuendelea kufanya Kilimo Hifadhi, na kuendelea kuandaa mbolea ya samadi. Pia tulikubali kuendelea kukumbatia jiko za kuokoa nishati kama mbali na kuhifadhi miti yetu na pia afya zetu.